در اینجا به ارایه مطلبی با عنوان صفحه آرایی کتاب و چند نکته کلیدی برای آن می‌پردازیم. در بخش دوم، هفت مرحله صفحه آرایی کتاب با استفاده از نرم افزار InDesign را به همراه چندین ویدو آورده‌ایم که برای علاقمندان به این نرم افزار و صفحه آرایی، مطلب بسیار خوب و مستندی است. این بخش را در قسمت انتهایی همین مطلب بخوانید. با چاپ کتاب نارون همراه باشید.
بسیاری از نویسندگان اطلاع از این دارند که جلد خوب برای کتاب یک عنصر بسیار اساسی و تاثیرگذار است. جلد کتاب توجه خوانندگان را می‌رباید و به آنها ـ چه به شکلی مناسب و چه به شکل نامناسب ـ می‌گوید در داخل کتاب چه چیزهایی انتظار آنها را می‌کشد. باید بگوییم که طراحی جلد خوب برای کتاب کافی نیست و صفحات داخلی کتاب نیز همانند جلد می‌بایست ظاهری زیبا و خوب را دربر داشته باشند. شکل و تنظیم صفحات درونی کتاب صفحه آرایی کتاب نامیده می‌شود. شاید برای شما پیش آمده باشد که خواندن برخی کتابها برایتان (علی رغم سختی و راحتی محتوا) آسان بوده و برخی کتابها بسیار سخت. به شکلی که وقتی برخی کتابها را می‌خوانید سریع خسته می‌شوید ولی از خواندن یکسری کتابهای دیگر خسته نمی‌شوید. با فرض اینکه محتوای هر دو کتاب به لحاظ کیفی هم سطح باشند یکی از عواملی که تفاوت ایجاد می‌کند می‌تواند تفاوت‌ها در صفحه‌آرایی کتاب باشد.
برای ثبت سفارش جهت صفحه آرایی کتاب روی این لینک کلیک نمایید
صفحه آرایی کتاب و چند نکته کلیدی برای آن
یکی از طراحان معروف کتاب به نام اریک اسپیکرمن درباره صفحه‌آرایی کتاب و طراحی کتاب می‌گوید:
کتابهای فراوانی دیده‌ام که علی‌رغم طراحی جلد بسیار عالی، صفحات درونی فاجعه‌باری داشته‌اند. این کتابها مانند برخی مواد خوراکی بودند که هرچند بسته‌بندی شیک و خوبی دارند اما وقتی آن را از بسته‌بندی خارج می‌کنیم شکل و ظاهر مایوس کننده‌ای دارد. به اصطلاح در نگاه اول خوشمزه می‌آیند اما همین که مواد آن را از بسته‌بندی بیرون می‌آوریم اشتهایمان را کور میکنند.
بدون توجه به اینکه کتاب به صورت کاغذی یا الکترونیکی به بازار عرضه خواهد شد، طراحی صفحات داخلی کتاب می‌تواند لذت کتاب خوانی را افزایش یا کاهش دهد. صفحه آرایی کتاب کاری خاص است و اصول خود را دارد. صفحه آرایی کتاب باید بر اساس سبک و محتوای کتاب انجام گردد. برای مثال، کتابی که در حیطه هنر نگارش شده است نباید حجم متن بر نمودارها و اشکال برتری داشته باشد؛ نقطه این است که خواننده در این گونه کتابها می‌خواهد هنر را ببیند (منظور نمودارها و اشکال). وقتی صفحه‌آرایی کتاب مخدوش و ضعیف است این پیام را به خواننده می‌رساند که کتاب حاضر کتابی است که خواندن آن سخت و دشوار است. در زیر به برخی اصول کلی و کلیدی در حیطه صفحه آرایی کتاب می‌پردازیم.
۱- قطع کتاب در صفحه آرایی کتاب
انتخاب قطع کتاب و اندازه صفحات کتاب اولین و مهمترین قدم در صفحه‌آرایی کتاب است. تمامی هنر صفحه‌آرا بر روی صفحات کتاب ظاهر می‌شود و اگر صفحات و قطع کتاب پتانسیل لازم را نداشته باشد، صفحه آرا نخواهد توانست دقت و هنر خود را به کتاب انتقال دهد. اگر تعداد صفحات کتاب شما بالا باشد و قطع کتاب را قطعی کوچک انتخاب کنید (به دلیل صرفه جویی مالی و هر عامل دیگر) یکی از مشکلات بزرگ خواندن کتابها کاغذی به وجود خواهد آمد، کتاب بسیار سخت ورق می‌خورد و خواننده مجبور است برای نگه داشتن صفحه مورد نظرش کتاب را با هر دو دست بگیرد. بنابراین، برحسب تعداد صفحات کتاب و برخی عوامل دیگر، سعی کنید قطع مناسبی را برای کتاب خود استفاده نمایید.
بیشتر بخوانید: صفحه آرایی در چاپ کتاب و آشنایی با مفاهیم آن
۲- حاشیه‌های صفحه کتاب
حاشیه صفحات کتاب مهمترین بخش در کتاب است. یک کتاب دارای سه حاشیه است (حاشیه بیرونی، حاسیه بالایی و حاشیه پایینی). البته یک حاشیه داحلی نیز وجود دارد که از طریق چسب به بخش عطف کتاب متصل است. هر حاشیه‌ای نقش خاص خود را دارند: حاشیه بیرونی محلی برای انگشتان خواننده است که هنگام مطالعه آن قسمت را بگیرد و کتاب را نگه دارد. حاشیه بالایی جایی است که شما می‌توانید اطلاعات مربوط به نام فصل، نام کتاب و شماره صفحه را در آن بیابید. حاشیه پایینی فضای سفیدی است که هشدار می‌دهد متن یک صفحه چه زمانی به اتمام برسد و مابقی متن به صفحه دیگر منتقل شود. حاشیه داخلی کتاب این اطمینان را می‌دهد که متن صفحه به بخش چشب کاری شده عطف کتاب وارد نخواهد شد. به صورت طبیعی، حاشیه‌های بالا، پایین و بیرونی نسبت به حاشیه درونی کتاب کوچکتر هستند. حاشیه درونی کتاب عموماً ۲ سانتیمتر می‌باشد.
۳-اشتباهات رایج در صفحه آرایی
اشتباه رایج در صفحه آرایی کتاب این است که صفحه آرا فضای کافی خالی در طول کتاب نگذاشته باشد. دقت کنید که حاشیه صفحات کتاب به قدر کافی بزرگ باشند و فضای خالی آنها مناسب باشد. شاید برخی کتابها را دیده باشید که فضای خالی کمی در حاشیه ها گذاشته باشد که بدون هیچگونه تردیدی چنین اتفاقی تجربه خواندن کتاب را تجربه‌ای سخت و دشوار می‌کند. سعی کنید پاراگراف ها با یک تو رفتگی شروع شود. لغاتی که در آخر سطر به دو قسمت تقسیم می‌شوند به طوری که بخش اول یک کلمه در آخر سطر و بخش دوم کلمه در اول سطر بعد می‌آید یکی از بدترین حالتهای ممکن در خواندن کتاب است. بهتر است در طول تاپپ محتوای کتاب از نوشتن کلمات به این شکل پرهیز کنید. یکی دیگر از اشتباهات رایج، تک سطرها هستند. برای مثال در انتهای صفحه یک پاراگراف شروع می‌شود که تنها سطر اول آن در روی صفحه و مابقی به پشت صفحه انتقال پیدا می‌کند. در این هنگام بهترین کار ممکن آن است که اولین جمله پاراگراف را نیز به صفحه بعدی انتقال دهیم. همچنین، آخرین سطر یک پاراگراف نیز می‌تواند به ستون بعدی یا صفحه بعدی منتقل شود. در این حالت نیز بهتر است سطر آخر به زیر پاراگراف قبل اضافه گردد.
۴- اصول استفاده از فونت در صفحه آرایی کتاب
عنصر مهم بعدی استفاده از فونت‌های مختلف برای تایپ محتوای کتاب است. بر اساس محتوای خاص کتاب سعی کنید از فونت‌های مناسب استفاده کنید. هرکتاب با توجه به موضوع آن می‌تواند فونت خاصی را لازم داشته باشد. مطمئن شوید که از حالتهای ایتالیک و بولد در تایپ استفاده نمایید. در تایپ کلمات انگلیسی نیز از حالتهای بزرگی یا کوچکی حروف کلمات نیز بهره ببرید. سایز فونت نیز بسیار مهم است. مثلاً در ایران سایز ۱۲ و ۱۴ بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. اصل بعدی، فاصله بین خطوط هنگام تایپ کردن است. بسیاری برای اینکه تعداد صفحات کتاب کاهش یابد، از فونت کوچک و فاصله خط بسیار کم استفاده میکنند تا هزینه‌های چاپ را کاهش دهند. اما از آنطرف جلوه بسیار سخت و بی روحی به کتاب خود میدهند. اصول آن است که در هر صفحه تقریباً ۳۴ تا ۳۶ سطر موجود باشد. بنابراین، فاصله خطوط را طوری انتخاب کنید که این میزان از سطور در هر صفحه از کتاب جاگیرد.
۵- تصاویر و اشکال
اگر کتاب شما شامل عکس، نمودار و تصاویر، یا اشکال هنری می‌باشد، صفحه‌آرایی باید بگونه‌ای باشد که سازگار با این اشکال شود. بسته به موضوعیت کتاب، محتوا و تصاویر در کتاب هریک به گونه خاص خود با خوانندگان ارتباط برقرار میکنند. اگر شما کتاب کودک نوشته‌اید، در این کتاب محوریت باید با عکسها و اشکال باشد و محتوا می‌بایست بالای اشکال قرار گیرند. اگر یک کتاب آشپزی نگارش کرده‌اید می‌بایست عکس غذا در سمت راست و دستورالعمل پخت در سمت چپ باشد. یک کتاب عکس می‌بایست عکس‌های آن باکیفیت باشد و معرفی صاحب عکس در بالا و توضیحات دیگر در پایین عکس آورده شود. گاهاً در برخی کتابها آوردن یک عکس باکیفیت و مرتبط و مناسب بهتر از ساعتها توضیح و تفسیر است.
۶- رعایت جزییات مهم در صفحه آرایی
برحسب سلیقه صفخه آرا برخی از جزییات وجود دارند که می‌توانند ظاهر کتاب را بسیار دلپذیر کنند. برای مثال، می‌توان شروع فصل را از نیمه صفحه انجام داد یا اینکه طرحی مرتبط با موضوعیت فصل را در اولین صفحه همان فصل به صورت هنرمندانه قرار داد. این جزییات باعث می‌شود که خواننده به اصظلاح در طول خواندن کتاب نفس بکشد.
۷- سرصفحه (Running heads) و پانویس
رانینگ هد یا سر صفحه یک خط کوتاه در بالای صفحه است که به خوانندگان اطلاعاتی مرتبط با نام نویسنده، نام کتاب، نام فصل و شماره صفحه را ارایه می‌دهد. برخی اوقات شماره صفحه در پایین صفحه آورده می‌شود. این عناوین می‌بایست کوتاه باشند و مزاحمتی به متن اصلی کتاب به وجود نیاورند اما شفاف و روشن باشند. در برخی از کتابها، نیاز است تا برخی لغات و اصطلاحات معادل انگلیسی‌شان آورده شود یا توضیحی ارایه شود که در پانویس انجام می‌گردد. بنابراین، هدر و فوتر در صفحه آرایی کتاب بسیار مهم و الزامی هستند.
برای استعلام هزینه چاپ کتاب می‌توانید از طریق صفحه تماس با ما، با همکارانمان در انتشارات نارون دانش تماس حاصل فرمایید. تمامی هزینه‌های مربوط به صفحه آرایی کتاب در مبلغ تخمین نهایی هزینه چاپ کتاب لحاظ شده و مشخص خواهد گردید.
هفت مرحله صفحه آرایی کتاب با استفاده از نرم افزار InDesign
قبل از شروع صفحه‌آرایی کتاب، نیاز دارید که نسخه کامل و ویراستاری شده آن را در اختیار داشته باشید. هرگونه اعمال ویراستاری بعد از صفحه آرایی، باعث خواهد شد که یکبار دیگر کتاب را صفحه آرایی کنید. بنابراین، کار صفحه آرایی را شروع نکنید مگر اینکه فایل نهایی و کامل کتاب را در اختیار داشته باشید.
همچنین باید بدانید که مطالب را در کجا و به چه ترتیبی بیاورید. یکسری مطالب برای صفحات اول کتاب است مانند فهرست مطالب، صفحه کپی رایت، پیشگفتار، مقدمه، صفحه تقدیم و غیره. بخشی دیگر برای صفحات آخر کتاب است مانند واژه نامه، پیوست، فهرست منایع و غیره. از کتابهایی که قبلاً منتشر شده اید به عنوان مرجع استفاده کنید تا بدانید چگونه می خواهید این بخش ها را مرتب کنید.
اکنون این مراحل ساده را طی نمایید تا در نرم افزار InDesign به راحتی کتاب خود را صفحه آرایی کنید.
۱- فایل جدید در نرم افزار InDesign ایجاد کنید.
برای شروع کار در این نرم‌افزار نیاز خواهید داشت تا سند جدیدی (new document) درست کنید. برای انجام، نرم افزار را باز کرده و به قسمت file بروید، سپس بر روی گزینه new document کلیک کنید.
در آغاز باید بدانید که سایز کتابتان در چه اندازه خواهد بود. در صنعت نشر، این مفهوم با واژه قطع کتاب شناخته می‌شود. چیززی که باید در نظر داشته باشید آن است که با انتخاب قطع کتاب عوامل بسیاری از جمله هزینه‌های چاپ کتاب تغییر پیدا خواهد کرد. کتابهای رایج در ایران معمولاً با سه قطع وزیری، رقعی و رحلی چاپ می‌شوند. انتخاب هریک از این قطع‌‌ها می‌تواند تعداد صفحات کتاب، هزینه‌ها و سایر موارد را تغییر دهد. شما می‌توانید از ابزار محاسبه قیمت آنلاین چاپ کتاب ما استفاده کنید تا به بررسی تاثیر انواع قطع در قیمت‌‌ها بپردازید. همچنین، می‌توانید بر اساس ژانر کتاب خود، قطع‌های متناسب با آن را انتخاب کنید.
در تعیین اندازه حاشیه‌ای کتاب خسیس نباشید. حاشیه کتاب اجازه می‌دهد تا فضای مناسبی در اطراف لبه‌های صفحات و در عطف کتاب (جایی که صفحات به همراه جلد توسط چسب به همدیگر چسیبیده‌اند) ایجاد کند. حاشیه‌ها مطالعه صفحات را آسانتر می کنند و تضمین می کند که محتوای شما در طول فرآیند برش کتاب، قطع نخواهد شد. در عکس زیر کتاب با قطع ۶ در ۹ انتخاب شده است و حاشیه‌های کتاب نیز به روشی که مشاهده می‌کنید در جای مختص به خود انتخاب شده‌اند.
۲- فایل خود را در نرم‌افزار وارد کنید.
در مرحله بعد، باید متن کتاب خود را به InDesign وارد کنید. نسخه نهایی و کامل را وارد نرم‌افزار کنید. بعد از اینکه تغییرات لازم در این نرم افزار ایجاد شد، تنها باید تغییرات بسیار جزیی در فایل نهایی ایجاد شود. هرگونه تغییرات کلی باعث از بین رفتن فرم کتاب شده و باید مجدداً صفحه آرایی کنید.
می توانید فایل را با فورمت‌های doc ،rtf یا txt وارد نرم‌افزار کنید. برخی از قالب بندی‌ها و پاراگراف‌ها حفظ خواهد شد ، اما بیشتر تنظیمات صفحه آرایی قبلی مانند تنظیمات حاشیه و ستون‌ها به هم می‌خوردند و می‌بایست آنها با استفاده از این نرم‌افزار طراحی مجدد کنید.
برای شروع وارد کردن نسخه، به File بروید و روی گزینه Place کلیک کنید. فایل خود را پیدا نموده و وارد نرم‌افزار نمایید. یک صفحه خالی باز می‌شود که در ادامه دقیقاً طبق ویدیوی زیر عمل نمایید تا مطلب را به صورت کامل به نرم‌افزار انتقال دهید.
۳- پاراگراف‌بندی را شروع کنید و از پاراگراف استایلز ها استفاده کنید
الان زمان خلاقیت است. الان زمان آن است که شما از پاراگراف استایلز، کارکتر استایلز و فونت‌‌ها استفاده کنید. همچنینف شما می‌توانید از تصاویر، نمودارها و جداول اسفاده کنید و آنها را به متن اضافه نمایید. برای آسانتر کردن کار خود، داشتن تمام ابزارهای مورد نیاز در پنجره InDesign مفید خواهد بود. متداول ترین ابزار قالب بندی در پنجره های Tools ، Control ، Character Styles و Paragu Styles یافت می شود. برای مشاهده پنجره های Tools and Control، به Window بروید، سپس هرکدام را انتخاب کنید. پاراگراف استایلز و کارکتر استایلز را می توانید در زیر Type پیدا کنید.
برای تمیز نگه داشتن فضای کاری خود، می توانید پنجره‌‌ها را به دلخواه خود مرتب کنید. برای اطلاع از چگونگی سازماندهی فضای کاری InDesign، به فیلم آموزشی زیر مراجعه کنید.
اکنون شما آماده فرمت‌بندی هستید. شما از پاراگراف استایل و کارکاکتر استایل استفاده می‌کنید. پاراگراف Styles برای قالب‌بندی بلوک‌های متن مانند عنوان‌ها و زیرنویس‌ها، پاراگراف‌ها، فهرست‌ها و نقل قول‌ها استفاده می‌شود. همچنین می‌توان از پاراگراف استایل برای تنظیم هدر و پاورقی استفاده کرد. علاوه بر اندازه فونت و نوع آن، پاراگراف استایل می تواند تورفتگی، خطوط قبل و بعد، ارتفاع و خط تیره آخر پاراگراف و غیره را نیز اصلاح و به کار رود.
شما می توانید پاراگراف استایل خود را با اضافه کردن سبک های جدید یا اصلاح موارد موجود تعریف کنید. برای ایجاد یک سبک دلخواه، به پنجره Pargment Styles بروید، سپس به بخش options بروید و New Pargment Style را انتخاب کنید.
پاراگراف استایل شما تنظیم شده است. در هر جای پاراگراف می‌توانید کلیک کنید و سپس بر روی گزینه پاراگراف استایل بروید و در صورتی که می‌خواهید سبک آن را تغییر دهید، از همانجا دستور تغییر را وارد کنید. هر تغییری که ایجاد کنید در آن سبک برای هر پاراگراف اعمال می‌شود.
در مرحله بعد، شما باید کارکتر استایل‌ها را نیز مدنظر قرار دهید. کارکتر استایل‌ها برای یک متن خاص در یک پاراگراف اعمال می‌شود و می‌تواند مواردی مانند بولد کردن، ایتالیک کردن، پارانتز، آندرلاین و غیره را در بر بگیرد. برای تنظیم این موارد، درست مانند آنچه در پاراگراف استایلز انجام دادید، به پنجره Character Styles بروید تا سبک‌ها را ایجاد یا ویرایش کنید.
۴- تصاویر را اضافه کنید.
در مرحله بعد، تصاویر خود را اضافه کنید. به یاد داشته باشید که تصاویر همیشه باید حداقل ۳۰۰ dpi وضوح داشته باشند تا هنگام چاپ به وضوح نمایان شوند. وضوح تصویر را قبل از قرار دادن آن در سند InDesign خود بررسی کنید.
برای وارد کردن تصویر، به File بروید و place را انتخاب کنید. تصویر را از کامپیوتر خود انتخاب کنید، سپس بر روی Open کلیک کنید. برای تغییر اندازه تصویر، آن را برجسته کرده و سپس در پنجره control به گزینه scale بروید. ما توصیه می کنیم اندازه را بر حسب درصد انجام دهید تا با توجه به نسبت تصویر مقیاس گذاری شود.
۵- هدر و فوتر را اضافه کنید.
در اینجا می‌توانید هدر و فوتر کتاب را وارد کنید. بیشتر سعی نموده‌ایم بجای توضیح تئوری آن، فایل‌های ویدیویی آن را یافته و در اینجا قرار دهیم. می‌توانید از طریق این ۳ ویدیو کار برای تنظیم هدر و فورت را مشاهده کنید.
تماشای ویدیوی بعدی
هدر و پاورقی‌های به ترتیب در قسمت بالای و پایین صفحات ظاهر می شوند. در هدر، عنوان کتاب، با نام نویسنده یا عنوان فصل ظاهر می شود. پاورقی ها اغلب حاوی شماره صفحه هستند. با این حال، می توانید هدر و پاورقی خود را مطابق تنظیمات برگزیده خود تنظیم کنید.
با استفاده از صفحات اصلی می توان هدر و پاورقی را در InDesign انجام داد. برای ایجاد صفحات اصلی (master pages)، به Window بروید و روی Pages کلیک کنید.
۶- فهرست مطالب را اضافه کنید.
پس از تنظیم شماره‌های صفحه، تصمیم بگیرید که آیا می خواهید فهرست مطالب را اضافه کنید یا خیر. (نکته: اگر کتاب شما دانشگاهی و اموزشی است، احتمالاً بخواهید فهرست مطالب تدوین کنید). قبل از تولید این فهرست، باید یک صفحه خالی به وجود آورید که دوست دارید فهرست مطالب در آن ظاهر شود. برای افزودن یک صفحه، به پنجره صفحات بروید، صفحه ای را که می خواهید فهرست مطالب را در آن قرار دهید، برجسته کنید، سپس در منوی صفحات، Insert Pages را انتخاب کنید. اطمینان حاصل کنید که یک عدد را در “صفحات” قرار دهید و مکان صحیح صفحه را انتخاب کنید، سپس بر روی OK کلیک کنید.
۷- نسخه PDF آماده چاپ را تهیه کنید.
پرونده‌های InDesign معمولاً توسط چاپگرها پذیرفته نمی‌شوند، بنابراین لازم است که یک فایل PDF از سند خود ایجاد کنید. برای این کار می توانید از پیش فرض چاپ با کیفیت بالا Indesign استفاده کنید. به File بروید و سپس Export کنید. قالب چاپ PDF را انتخاب کنید، پرونده را ذخیره کنید و سند شما به PDF تبدیل شده و در اختیار شما قرار می‌گیرد.
انتشارات نارون دانش ارایه دهنده خدمات چاپ کتاب و صفحه آرایی کتاب
در اینجا به بررسی مطلبی با عنوان صفحه آرایی کتاب و چند نکته کلیدی برای آن پرداخته شد. انتشارات نارون دانش ارایه دهنده خدمات مختلف برای صاحبان اثر مانند مولفین و مترجمین می‌باشد. انتشارات کتاب نارون دانش با داشتن سال‌ها تجربه در حیطه چاپ و نشر کتاب سعی دارد تا به پژوهشگران، دانشجویان و اساتید خدمات علمی و فرهنگی ارایه نماید. این خدمات در حیطه چاپ کتاب، صفحه آرایی کتاب و ترجمه کتاب به همراه ویراستاری کامل کتاب و انجام چاپ فیزیکی و صحافی کتاب می‌باشند.
متقاضیان دریافت خدمات چاپ و نشر کتاب می‌توانند با مراجعه به صفحه ثبت سفارس ما، درخواست خود را ارسال نمایند. همکاران ما بعد از بررسی دقیق درخواست شما، در کوتاه‌ترین زمان ممکنه پاسخ درخواست شما را ارایه خواهند نمود. همچنین، می‌توانید از طریق صفحه تماس با ما، به صورت تلفنی با همکاران ما در بخش‌های مختلف در ارتباط باشید.
