ویراستاری کتاب یکی از مهمترین فرآیندهای چاپ کتاب است. فرآیند چاپ کتاب یک فرآیند علمی و تخصصی است که در طول آن افراد با دانش و تخصص مختلفی درگیر هستند. زمانی که کار چاپ کتاب شروع می‌شود مولف به همراه ناشر سعی می کنند تا محتوای اصلی کتاب کمترین اشکالات و ایرادات علمی و فنی را داشته باشد. یکی از مهارتهای موجود در فرآیند چاپ کتاب ویراستاری است و به فردی که امور مربوط به ویراستاری کتاب را انجام می‌دهد ویراستار گفته می‌شود.
در این مطلب قصد داریم طی مطلبی با عنوان ویراستاری کتاب و انواع مختلف آن در چاپ کتاب به تشریح کامل آن می‌پردازیم. صاحبان اثر می‌بایست از انواع ویراستاری و اشکال مختلف آن آشنا شوند تا هنگام برون سپاری ویراستاری کتاب خود یا در حالتی که خود میخواهند به ویراستاری کتاب بپردازند از محورهای اساسی آن آگاه باشند.
همچنین اطلاع از اشکال مختلف ویراستاری و نحوه کار آنها دید صاحبان اثر را در محاسبه هزینه‌های ویراستاری کتاب بازتر میکند تا آنها بتوانند به تمام جزییات این کار مسلط شوند.
جهت انواع ویراستاری کتاب و ثبت سفارش خود کلیک کنید
ویراستاری کتاب و انواع مختلف آن در چاپ کتاب
۱- ویراستاری دستوری. منظور از ویراستاری دستوری همان کار بر روی نشانه‌گذاری‌ها مانند ویرگول و نقطه و موارد مشابه است. ویراستاری دستوری در چاپ کتاب بسیار مهم است. طبیعی است که بسیاری از مولفین آشنایی کاملی با نشانه‌گذاری‌ها یا رعایت قواعد دستوری نداشته باشند و این وچود یک ویراستار دستوری را برای کتاب ضروری میکند. هم اکنون نرم‌افزارهای ویراستاری دستوری بسیاری در بازار وجود دارد که مختص زبان فارسی طراحی شده‌اند. برای مثال یکی از مشهورترین نرم‌افزارهای طراحی شده در این حوزه نرم افزار ویراستیار است که می‌توانید به راحتی از اینترنت دانلود نموده و آن را نصب نمایید. با نصب این نرم‌افزار گزینه ویراستاری بر روی نرم‌افزار وورد (word) پدیدار می‌شود که با کلیک بر روی آن نرم افزار اجرا شده و به پیدا کردن اشتباهات دستوری و حتی غلط‌های املایی متن آماده شده میپردازد. از آنجایی که کار ویراستاری دستوری بسیار پیچیده و حساس است می‌بایست یکبار دیگر بعد از ویراستاری دستوری با نرم افزار مولف یا ویراستار مطلب را با حوصله خوانده و اصول ویراستاری را رعایت کند. ویراستاری دستوری می‌تواند در انتقال محتوا و پیام مولف به خواننده بسیار مهم و باارزش باشد. همچنین بسیاری از خوانندگان بر روی رعایت قواعد دستوری و ویرایشی در کتاب حساس هستند و استفاده نابجا از علامت تعجب، علامت سوال، نقطه، ویرگول و موارد دیگر می‌تواند خواننده را عصبی و خسته نماید و در نتیجه وی علاقه خود را برای ادامه خواندن کتاب از دست بدهد.
۲- ویراستاری ادبی. ویراستاری ادبی معمولاً از سوی فردی اجرا می‌شود که در حیطه موضوعی خاص کتاب دانش و تخصص لازم و کافی را داشته باشد. این ویراستاری‌ها در کتابهای آموزشی و دانشگاهی بسیار مهم هستند. بعد از اینکه مولف کتابی آموزشی و دانشگاهی را تمام نمود می‌تواند از همکار متخصص خود یا اساتید برجسته خود درخواست نماید تا ویراستاری ادبی آن را انجام دهند. وقتی کتابی از سوی یک استاد متخصص و مشهور ویراستاری شده باشد خوانندگان کتاب در صورتی که تردیدی در محتوای کتاب داشته باشند تردید آنها برطرف می‌شود و برای آنها مشهود می‌شود که محتوای کتاب از سوی یک فرد با دانش و تخصص بررسی شده و مشکلی خاصی ندارد.
۳- ویراستاری داستانی. این ویراستاری ویژه کتابهای رمان و داستان است. در این نوع ویراستاری، کم و کاستی‌ها و یا موارد حاشیه‌ای و زیاده‌گویی‌های داستان حذف می‌شود. یکی از بهترین ویراستاری‌های داستانی مربوط به کتاب صد سال تنهایی است که با کاسته شدن حدود ۱۰۰ صفحه از این کتاب به دلیل زیاده‌گویی و مطالب غیرمهم که باعث می‌شد محور اصلی داستان از دست خواننده تا حدودی خارج شود کتاب تبدیل به یک رمان بسیار موفق جذاب گردد. در این موارد است که کار ویراستار و ارزش آن به خوبی دیده می‌شود.
در کل می‌توان کار ویراستار را همانند اساتید راهنما و مشاور درطول نگارش پایان نامه یا رساله دکترا قلمداد نمود. همانطور که وجود اساتید راهنمای خوب و قوی و ارزش و اعتبار پایان نامه را بالاتر می‌برد وجود ویراستاران قوی نیز اعتبار علمی کتاب را افزایش می‌دهدو باعث می‌شود تا ایرادات و اشکلات اساسی آن رفع و رجوع گردد. برخی مولفین وجود ویراستار را در فرآیند کار مخصوصاً ویراستاران ادبی و داستانی را نوعی ضعف در کار خویش تلقی میکنند و احساس میکنند که احتمال دارد ارزش کار خود آنها آنچنان دیده نشود و بیشتر احتمال دارد با وجود یک ویراستار قوی، موفقیت کتاب بیشتر به ویراستار ارتباط داده شود تا به مولف. ولی واقعیت اینگونه نیست. کتاب و تمامی ارزش و امتیاز آن برای مولف می‌باشد و این نام مولف است که بعد از ذکر عنوان کتاب از آن یاد می‌شود. بنابراین، افکار و تعصبات بیهوده بهتر است کنار گذاشته شوند و از این ظرفیت‌ها به خوبی استفاده گردد تا کتاب پدیدار شده، تبدیل به یک کتاب خوب شود.
چگونه در پنج مرحله به ویراستاری کتاب بپردازیم؟
در اینجا قصد داریم به ذکر ویراستاری کتاب در پنج مرحله بپردازیم. این مراحل به شکلی بیان شده‌اند که بتوانند شما را در انجام ویراستاری کتاب ـ اگر می‌خواهید خود به ویراستاری کتاب بپردازید ـ کمک کند.
۱- چند روز صبر کنید.
احتمالاً کار ویراستاری را بلافاصله بعد از اتمام ترجمه یا تألیف کتاب شروع کرده‌اید و به این نتیجه رسیده‌اید که کار بسیار سختی است؛ اما تمامی صاحبان اثر به این نکته اذعان دارند که چند روز باید کار را به کنار بگذارید و کار ویراستاری کتاب را بلافاصله بعد از اتمام انجام ندهید.
نیل گایمن به‌عنوان نویسنده در این خصوص می‌گوید:
به‌محض اینکه کار نگارش یا ترجمه تمام شد، آن را به کنار بگذارید تا بتوانید بعد از مدتی با دید دیگری به کتاب نگاه کنید. بعد از سپری شدن یک مدت کتاب را بردارید و شروع به خواندن آن کنید گویی هیچ‌وقت این کتاب را قبلاً نخوانده‌اید.
گذشت این مدت زمان به شما کمک میکند تا کتاب را از دید نه نویسنده بلکه از دید خواننده نگاه کنید. شاید شما زمان زیادی نداشته باشید اما در آن مدت زمان کوتاه نیز سعی کنید کتاب را کاملاً به کنار بگذارید و کار ویرایش را بعد از سپری شدن مدت زمان خاصی شروع کنید. مطمئن باشید این تکنیک جواب خواهد داد.
۲- در آغاز دیدی کلی‌نگر داشته باشید.
زمانی که کار ویراستاری را شروع می‌کنید سعی کنید دیدی کلی به کار داشته باشید. طبیعتاً وقتی شما به کلیت کار نگاه می‌کنید موارد کم‌اهمیتی مانند اشکالات دستوری و املایی را نخواهید دید و فقط به کلیت کتاب و انسجام آن نگاه خواهید کرد. خوانندگان بیشتر به فایده‌ای که آن کار برای خود دارد نگاه میکنند و به دنبال تشخیص اشکالات گرامری یا املایی در کتاب نیستند. آنها باهدفی دیگر کتاب شما را خریده‌اند.
اگر شما در حین نگارش کتاب مدت زمان بسیار کافی صرف شخصیتهای داستان، انسجام کتاب، نوع روایت کتاب و ساختار آن کرده‌اید (چه کتب دانشگاهی و غیردانشگاهی) ویراستاری کل‌نگر سریع به اتمام خواهد رسید؛ اما اگر این زمان را قبلاً به کتاب نگذاشته‌ای نیاز به تلاش خواهید داشت؛ شاید چند هفته الی چند ماه. برای کمک به انجام این نوع ویرایش، کارهایی که شما باید بر روی کتاب انجام دهید را ما به سه بخش مجزا تقسیم کرده‌ایم که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم.
طرح و نقشه کلی (Plot)
طرح داستان شامل حوادث مرتبط به هم است که ارتباط بین آنها طرح کلی را به جلو می‌راند. رایج‌ترین طرح و نقشه برای کتابها از سه ساختار تشکیل شده است: آغاز، میانه، پایان. احتمال دارد که طرح کتاب شما بسیار پیچیده‌تر یا ساده‌تر از این ساختار باشد و حوادث ممکن است به‌صورت توالی زمانی رخ ندهد اما طرح کلی شما باید دارای انسجام و به هم پیوستگی باشد و در درون یک ساختار هماهنگ و منظم پیش رود. طراح کلی کتاب باید جذاب و گیرا باشد.
در ویراستاری طرح داستان مواردی وجود دارد که باید آنها را در نظر بگیرید. در زیر چک‌لیستی برای ویراستاری طرح داستان ذکر می‌کنیم:
الف) آیا طرح کتاب قابلیت درگیر کردن خواننده را دارد و اینکه باورپذیر است یا خیر؟
ب) آیا وقایع و مطالب در طرح کتاب نظم منطقی دارند و به‌صورت منطقی پشت سر هم روایت شده‌اند یا خیر؟
ج) آیا موضوعات ریز و درشت و یا فصول کتاب درنهایت با بخش پایانی کتاب ارتباط معنی‌داری برقرار میکنند؟
د) آیا طرح کتاب معنی دارد؟ آیا شکا‌ف‌هایی در طرح کلی کتاب وجود دارد؟
و) آیا طرح کتاب با طرح کتابهای مشابه با همان ژانر همخوانی دارد؟
خبر بد در مورد مشکلات طرح این است که آنها به‌سختی قابل‌حل هستند. خبر خوب این است که اگر شما مشکل در طرح کتاب را زودتر متوجه شوید، راحت‌تر می‌توانید آن را حل کنید.
برای طرح کتاب هیچ استراتژی خاصی وجود ندارد که شما بتوانید مشکلات آن را سریع حل‌وفصل کنید؛ اما همیشه شما می‌توانید برای رفع مشکلات طرح به عقب برگردید و جریان داستان را مرور کنید و برای بهبود آن به طوفان مغزی و تفکر بپردازید. اگر در حال نگارش یک کتاب علمی هستید می‌توانید طرح کتاب را قبل از نگارش استخراج کنید و آن طرح کلی را به تائید چند نفر از افراد متخصص در آن حوزه علمی برسانید سپس کتاب را نگارش کنید. درهرصورت، اگر نتوانستید مشکلات طرح کتاب را حل کنید همیشه ویراستاری حرفه‌ای انتشارات نارون دانش در خدمت شما خواهند بود.
شخصیت‌ها
شخصیتهای داستان همان‌هایی هستند که وقایع و اتفاقات داستان شما بر محوریت آنها می‌چرخد. در کتابهای علمی فصول و موضوعات آنها در قالب شخصیت داستان هستند. شخصیتهای بسیار متنوعی می‌تواند در طول یک داستان باشد اما شما باید حداقل یک شخصیت قهرمان و یک نقش مقابل آن داشته باشد. هر شخصیت اصلی باید دارای تیپ شخصیتی باشد که تغییرات و انگیزش‌های آنها چشم‌گیر باشد که هم طرح داستان را به جلو براند و هم جذابیت ایجاد کند. در کتب علمی نیز داستان به این شکل است. هر فصل از کتاب باید به مقداری محتوای جذاب و مرتبط داشته باشد که طرح کلی کتاب را جلو ببرد و در هر قدم مسائلی را برای خواننده حل کند.
چک‌لیست ویراستاری شخصیتهای داستان
الف) آیا شخصیتهای داستان دارای صفات خصوصیتی بارز، ضعف و قوت هستند؟
ب) انگیزه‌های شخصیت اصلی و نقش مقابل آنچه چیزهایی است؟
ج) آیا شخصیتهای داستان در طول داستان به‌صورت باورپذیر و یکنواخت عمل میکنند؟
د) آیا نقش شخصیت دوم در خدمت داستان است؟
و) منحنی رفتاری شخصیتهای داستان را ترسیم کنید. آیا منحنی رفتار هریک از آنها واضح و قانع‌کننده است؟
همانند طرح داستان، یکی از بهترین روشهای حل مشکلات شخصیت داستان برگشت به پروفایل شخصیتی هریک از آن‌هاست که شما قبل از نگارش آنها را ساخته‌اید. اگر شما چنین پروفایلی نداشته باشید، هنوز برای ساخت آن دیر نشده است! این کار باعث می‌شود که رفتار و شخصیت و انگیزش آنها را بیشتر بشناسید و درنتیجه بتوانید آنها را در داستان هرچه بهتر بپردازید.
تم‌ها و کشمکش‌ها (Conflict and themes)
ممکن است این دو مفهوم به هم دیگر بی‌ربط باشند، اما تم‌ها و کشمکش‌های داستان شما درواقع به‌شدت درهم‌تنیده است. مثلاً در داستان غرور و تعصب کشمکش‌ها تم اصلی داستان را نشان میدهند؛ بنابراین، در حال ویراستاری کتاب، تعارض‌ها و تم خود را به‌طور هم‌زمان در نظر بگیرید.
چک‌لیست برای ویراستاری تم‌ها و کشمکش‌ها
الف) آیا تم‌های مورد نظر شما از طریق تعارضات به وجود می‌آیند؟
ب) آیا درگیری محوری داستان جذاب و درعین‌حال واضح است؟ آیا وقتی داستان پایان می‌یابد، تعارض حل می‌شود (حداقل فعلاً)؟
ج) آیا این درگیری در طول کتاب به‌تدریج افزایش می‌یابد؟
د) چه سؤال یا سؤالات دراماتیکی مطرح می‌شود و آیا در پایان به آنها پاسخ داده می‌شود؟
و) آیا می‌توانید داستان خود را با یک جمله خلاصه کنید: [شخصیت] برای دستیابی به [هدف] باید کاری را انجام دهد یا چیز دیگر [ذکر دلیل اینکه مخاطب انتظار دارد]؟
کشمکش‌ها با شخصیتهای داستان و طرح داستان پیوندی بسیار نزدیک دارند؛ بنابراین اگر با کشمکش‌های خود با مشکل روبرو شدید، احتمالاً در کلیت داستان با مشکل مواجه هستید. بااین‌حال، اگر تم‌های شما به‌اندازه کافی به نمی‌آید، احتمالاً فقط لازم است انگیزه‌ها و شخصیت کلی قهرمان داستان را بیشتر معین‌تر کنید به‌ویژه در مقابل آنتاگونیست یا شخص مقابل شخصیت اصلی داستان.
۳- ویرایش بر اساس قسمت به قسمت داستان یا صحنه به صحنه داستان
ویراستاری بعدی ویرایش صحنه به صحنه یا قسمت به قسمت است. در این مرحله، شما اطمینان حاصل می‌کنید که آیا هر صحنه به‌صورت جداگانه به داستان کمک میکند و جزئیات درون آن قانع‌کننده است یا خیر. شما در کار قبلی ویراستاری قسمت به قسمت را فدای ویراستاری کلی کرده‌اید اما اکنون زمان آن رسیده است که هرکدام از بخش‌ها را به‌صورت مجزا با دقت مورد بررسی قرار داده و تائید کنید که هریک از آنها رسالت خود را انجام داده‌اند. اگر این اتفاق نیفتاده است آن را تغییر دهید. بار دیگر، ما این مرحله را نیز به سه قسمت تقسیم می‌کنیم.
صحنهها و فصول
اگر جدیداً ویراستاری طرح کلی را تمام کرده‌اید، شروع به ویراستاری بخش به بخش کاری بسیار جذاب خواهد شد. اینجا، جایی است که شما به قسمت‌ها و صحنهها می‌نگرید به‌ویژه به اهمیت هریک از آنها (مانند شروع، وقوع اتفاق در آنها و اوج آن) و سعی می‌کنید که آنها را بیشتر به همدیگر مرتبط‌تر سازید و برای خوانندگان جذاب سازید.
چک‌لیست ویراستاری صحنهها و فصول
الف) آیا شروع آن قسمت یا صحنه خوانندگان را به خود جلب میکند؟ آیا در جای مناسب شروع می‌شود؟
ب) آیا صحنه‌های کافی وجود دارد و آیا هرکدام در خدمت هدف خاصی هستند؟
ج) آیا صحنهها به‌خوبی پیش می‌رود و آیا طول فصل یا صحنه شما مناسب است؟
د) آیا هر صحنه به‌وضوح در زمان و مکان مشخص اتفاق می‌افتد؟
و) آیا انتقال صحنهها و فصل‌ها دقیق و منظم است؟
همانطور که احتمالاً حدس زدید در این نوع ویراستاری شما به گریم صحنهها خواهید پرداخت. از انجام تغییرات اساسی در صحنهها و فصول نهراسید: آنها را برش دهید و جوری دست‌کاری کنید که در بهترین حالت خود قرار گیرند.
دیالوگ
زمان برای صحبت از قسمت موردعلاقه همه درباره داستان فرا رسیده است: دیالوگ‌ها. البته باید توجه داشته باشید که ازآنجایی‌که دیالوگ‌ها سرگرم کننده هستند نباید کار بر روی آنها را آسان تصور کرد.
چک‌لیست برای انجام ویراستاری دیالوگ‌ها
الف) آیا دیالوگ‌ها در خدمت هدف کلی داستان هستند؟ آیا اطلاعاتی در اختیار شما قرار میدهند؟ آیا طرح کتاب را پیش می‌برند و با آن ارتباط دارند؟ اندازه آنها طولانی است و یا معقول است؟
ب) آیا هر شخصیت داستان صدا و لحن کلام منحصربه‌فردی دارد؟
ج) آیا واژگان انتخاب شده دقیقاً زمان و مکان را در دیالوگ‌ها منعکس میکنند؟
د) آیا تعادلی میان موضوع گفتگوها و واکنش‌ها و اقدامات در دیالوگ‌ها وجود دارد؟
و) آیا شما در دیالوگ‌ها فقط از کلمه “گفت” استفاده کرده‌اید و از سایر واژگان مترادف آن کمتر استفاده نموده‌اید؟
برخی از مشکلات دیالوگ‌ها، مانند استفاده بیش‌ازحد از گفتگوهای خیالی (fancy dialogue) به‌راحتی قابل اصلاح هستند. ممکن است اصلاح لحن کلام منحصربه‌فرد هر شخصیت بسیار کار سختی باشد. اگر تجربه زیادی در اصلاح و ویراستاری دیالوگ‌ها ندارید چک‌لیست بالا را به‌دقت مطالعه کنید و بینش صحیحی درباره هریک از موارد پیدا کنید.
نثر و منظر (Prose and perspective)
در اینجا دو عنصر دیگر وجود دارد که مهم هستند: نثر و منظر. این دو عنصر را با یکدیگر می‌توان تلفیق نمود زیرا داستان‌ها اغلب از دیدگاه و منظر یک فرد بیان می‌شوند که به نثر نگارش هم تأثیر می‌گذارد. این دو عنصر تقریباً یکی از آخرین مواردی هستند که در بحث ویراستاری به آنها توجه می‌شود زیرا این موضوعات در طول فرآیند ویراستاری تصحیح یا بهبود می‌یابند.
چک‌لیست برای بررسی منظر و نثر داستان
الف) آیا لحن بیان راوی شفاف و هماهنگ و پیوسته است؟
ب) اگر روایت داستان از یک منظر خاص تغییر پیدا کرد آیا این تغییر مشخص شده است؟ آیا این تغییر منظر روایت در هر صحنه از داستان به‌درستی اتفاق افتاده است؟
ج) آیا سبک نثر و نگارش داستان بر اساس فردی که صحنه داستان را روایت میکند تغییری هماهنگ نموده است؟
د) آیا هریک از جملات داستان با کلیت داستان سنخیت دارد؟
مشکلات مربوط به نثر و منظر روایت داستان در طول تغییرات و ویراستاری‌های دیگر بهبود پیدا میکنند اما قبول داریم که ویراستاری این بخش در مقایسه با سایر بخش‌ها سخت و دشوار است و در صورتی که نتوانستید کار را به جلو ببرید ویراستاران حرفه‌ای انتشارات نارون دانش در خدمت شما خواهند بود.
۴- ویراستاری دستوری و املایی کتاب
چیزی که می‌توانیم در مورد ویراستاری دستوری و املایی بگوییم آن است که کاری راحت‌تر و سرگرم کننده‌تر است؛ و اینکه احتمالاً بسیار زیاد با دانش شخصی خود به‌راحتی می‌توانید مشکلات را حل کنید. در زیر چک‌لیستی آماده کرده‌ایم که می‌توانید بر اساس آن امور مربوط ره ویراستاری دستوری و املایی را انجام دهید.
چک‌لیست ویراستاری دستوری و املایی
الف) لحن صدای منفعل (passive voice) را با صدای فعال (active voice) عوض کنید.
اشتباه: سنگ پرتاپ شد
صحیح: او سنگ را پرتاپ کرد
ب) استفاده از قیدها را در دیالوگ‌های خود محدود کنید.
اشتباه: چرا تو غذای من رو خوردی؟ خشمگینانه گفت.
صحیح: او از کنار میز بلند شد و گفت چرا غذای مرا خورده‌ای؟
ج) کلمات مبهم و ذهنی را حذف کنید.
هر کلمه‌ای که فکر می‌کنید مختص به یک فرهنگ است را حذف کنید یا در زیرنویس توضیح بنویسید؛ اما بهتر است حذف کنید. همین‌طور از کلماتی مانند تقریباً تا حدودی، اغلب، کمی، به‌سادگی تا جایی که ممکن است استفاده نکنید یا جایگزین کنید.
د) ترکیب‌های کلیشه‌ای را که قبلاً خیلی استفاده شده است حذف کنید.
مثال: شب طوفانی بود و باران به‌شدت می‌بارید.
سعی کنید از توصیف‌های خلاقانه و کمتر استفاده شده استفاده کنید.
و) سعی کنید تمامی غلط‌های املایی را پیدا کنید. در این مورد در زبان فارسی یک نرم‌افزاری به نام ویراستار طراحی شد است که به‌راحتی بر روی نرم‌افزار وورد نصب می‌شود و ابزار خوبی برای یافتن غلط‌های املایی است.
ه) سعی کنید منظر روایت تغییری ناگهانی و سریع نداشته باشد.
مثال از یک تغییر منظر روایت سریع و نادرست:
با یک فنجان قهوه کنار آتشی که هرلحظه کم جان‌تر می‌شد نشست. “چقدر پرهیجان است امشب”. من هم فنجان قهوه‌ام را برداشتم و کنارش نشستم.
۵- برای انجام هرچه بهتر ویراستاری به دوباره خوان (proofreader) نیاز دارید.
قطعاً شما کار ویراستاری را به‌خوبی انجام داده‌اید ولی باید بپذیرید که یک فرد هرچقدر که تجربه و توان داشته باشد بازهم محدودیت‌های دارد؛ بنابراین، به‌محض اینکه کار ویراستاری را تمام کردید می‌توانید فایلتان را در اختیار فرد امین و متخصصی قرار دهید تا کلیت کار را بخواند و نظرات خود را ارائه کند.
مطمئن باشید در بازخوانی نفر دوم یکسری ایرادات و اشکالاتی از کار سربر خواهد آورد که شما را نیز متعجب خواهد کرد و درنهایت این فرآیند به نتیجه بهتری منتج خواهد شد.
هزینه ویراستاری کتاب چقدر است؟
واقعیت هزینه ویراستاری کتاب به‌صورت کاملی بسته به هر کتاب متغیر است. بسیاری از ویراستاران به شما بر اساس تعداد دفعاتی که کتاب را خواهند خواند قیمت میدهند. مثلاً به شما می‌گویند این کتاب نیاز دارد تا سه بار بازخوانی شود تا تمامی اشکالات آن رفع گردد.
هزینه ویراستاری بر اساس موارد مختلفی محاسبه می‌شود. در زیر به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
۱- سبک و ساختار و طرح کلی کتاب چگونه پیش رفته است؟ آیا مشکلات ساختاری در روایت داستان یا کتاب وجود دارد؟
۲- متن ترجمه است یا تألیف؟ وقتی کتاب ترجمه است، قطعاً مباحث مربوط به محورهای ویراستاری فوق قبلاً در کتاب اصلی بررسی‌شده است. محورهایی مانند شخصیتهای داستان، دیالوگ‌ها، طرح داستان و موارد دیگر. در اینجا بیشتر موارد اشتباهات ترجمه و استفاده از زبان روایت بسیار اهمیت پیدا میکند.
۳- محدودیت زمانی چقدر است؟ یقیناً هزینه‌های ویراستاری بر اساس محدودیت‌های زمانی متفاوت است. اگر محدودیت کمی به لحاظ زمان وجود داشته باشد ویراستار می‌بایست وقت بسیار زیادی را روزانه به کار اختصاص دهد که قطعاً در محاسبه هزینه نهایی ویراستاری تأثیرگذار خواهد بود.
۵- متن چقدر دارای اشتباهات املایی و دستوری است؟ معمولاً چشم ویراستاران در پیدا کردن اشتباهات دستوری و املایی بسیار تیزبین است. در محاسبه هزینه ویراستاری، معمولاً ویراستاران با بررسی کوتاهی متوجه میزان اشتباهات می‌شوند و بر اساس آن محاسبه هزینه ویراستاری کتاب را انجام میدهند.
هزینه ویراستاری کتاب با چه ملاکی مشخص می‌شود؟
۱- تعداد کلمات
۲- تعداد ساعاتی که ویراستار بر روی کتاب کار کرده است.
۳- تعداد صفحات
در بحث تعداد کلمات معمولاً ویراستار تعداد کل واژگان یک فایل را محاسبه می‌نماید و هزینه ویراستاری کتاب را بر اساس آن اعلام میکند. معمولاً بیان هزینه‌بر اساس تعداد کلمات عادلانه‌تر از سایر روش‌هاست. تعداد کلمات متأثر از فونت مورد استفاده، سایز فونت، قطع کتاب، فاصله خطوط و موارد دیگر نیست. همچنین، یک ملاک عینی در محاسبه هزینه ویراستاری کتاب به دست می‌دهد که کمتر موجب بروز چالش بین ویراستار و صاحب اثر یا انتشارات می‌شود.
تعداد ساعات کار بر روی کتاب معمولاً برای پروژه‌هایی مناسب است که حجم بسیار زیادی دارند. در اینجا، ویراستاران تعداد ساعاتی که احتمال میدهند بر روی کتاب کار کنند را با صاحب اثر یا انتشارات در میان می‌گذارند و هزینه ویراستاری کتاب را بر اساس میزان ساعات کار ویراستاری محاسبه میکنند.
تعداد صفحات نیز سومین ملاک برآورد هزینه ویراستاری است. تعداد صفحات کل کتاب محاسبه می‌شود و هزینه ویراستاری کتاب بر اساس هزینه هر صفحه ویراستاری برآورد می‌گردد.
هزینه ویراستاری کتاب چقدر است؟
معمولاً هزینه فعلی ویراستاری کتاب از صفحه‌ای ۳۰۰۰ هزار تومان تا ۸۰۰۰ هزار تومان متغییر است. البته نوع ویراستاری نیز در تعیین این قیمت بسیار تأثیرگذار است. برای مثال اگر ویراستاری نگارشی مورد نظر باشد شاید قیمت ویراستاری از ۳۰۰۰ تومان نیز به پایین‌تر کاهش یابد.
اما تمامی صاحبان اثر این مسئله را مدنظر قرار دهند که کار ویراستاری و محاسبه هزینه ویراستاری کتاب بدون توجه به فایل کتاب به‌سختی قابل برآورد می‌باشد. همچنین، شما باید به‌عنوان صاحب کتاب در جریان باشید که چه نوع ویراستاری برای کار شما نیاز است.
ما پیشنهاد می‌کنیم که برای برآورد دقیق هزینه ویراستاری کتاب حتماً می‌بایست انواع ویراستاری مورد نیاز خود را مشخص کنید، سپس فایل اصلی خود را در اختیار ویراستار قرار دهید تا او بتواند برحسب نیاز شما و نیاز فایل شما، قیمت دقیق ویراستاری را برآورد نماید.
