تفاوت اثر گردآوری شده و اثر تالیفی
اگر تاکنون به برخی کتابها دقت کرده باشید بعد از چاپ کتاب بر روی جلد آنها به جای مولف، گردآورنده درج شده است و یا ترکیبی از گردآوری و تالیف نوشته شده اما بر روی برخی کتابهای دیگر صرفاً نویسنده یا مولف درج می‌شود. تاکنون شاید برایتان سوال بوده باشد که بلاخره مولف یا گردآورنده؟ چرا برخی از به وجود آورنده‌گان کتاب خود را گردآوری شده و برخی دیگر خود را تالیفی نامگذاری می‌کنند. چه تفاوتهایی بین این دو وجود دارد؟ در این مطلب سعی خواهیم کرد تفاوتهای اثر گردآوری شده و تالیفی یا گردآوری و تالیف را مطرح نماییم.
+ بیشتر بخوانید: تالیف و چاپ کتاب
تفاوت اثر گردآوری شده و اثر تالیفی
برحسب اصول تالیف کتاب که بسیاری از مجامع علمی بر روی آنها توافق نظر دارند دو واژه گردآوری و تالیف بایکدیگر تفاوت دارند و هرکدام به یک نوع اثر خاص گفته می‌شود و افرادی که یکی از آنها را بر روی کتاب خود درج می‌کنند یقیناً پیامی را به خوانندگان خود انتقال میدهند. بنابراین، انتخاب واژه مولف یا گردآورنده برحسب سلیقه فرد یا انتشارات کتاب نیست.
نکته دوم اینکه اثر گرداوری شده و اثر تالیفی تفاوتهایی با یکدیگر دارند. وقتی فردی کتابی را به وجود می‌آورد تنها در شرایطی میتواند به آن یک اثر تالیفی اطلاق کند که حداقل یک درصد (۱%) منابع مورد استفاده در آن کتاب نتیجه پژوهش‌های خود وی باشد. به این منظور که وقتی فردی ادعای تالیف کتابی را دارد باید سوابق او نشان دهد که وی چه سابقه علمی در حیطه بحث کتاب دارد.
در کشور ما بسیاری از اوقات افراد بدون داشتن هیچگونه سابقه‌ای کتابی را پدید آورده و نام خود را به عنوان مولف بر روی آن درج می‌کنند. با مطالعه سابقه علمی و پژوهشی فرد متوجه می‌شویم که وی هیچگونه سابقه پژوهشی درباره موضوعیت کتاب قبلاً نداشته است. این بدین معنی است که اگر مثلاً شما بخواهید در مورد استرس و اضطراب کتابی بنویسید، می‌بایست قبل از آن پژوهش‌هایی مختلفی در آن حیطه انجام داده باشید و به اصطلاح امروزه نشان دهید که در موضوع نگارش کتاب حرفی برای گفتن دارید. اما اگر فردی هیچگونه پژوهش یا کار علمی معتبر در این حیطه نداشته باشد و کتابی را تالیف کند که همه منابع آن نشات گرفته از کارهای دیگران باشد، گویای آن است که بهتر بود نویسندگان چنین مقالاتی کتابی را به رشته تحریر می‌آوردند. این مساله بدان مفهوم نیست که اگر فردی پژوهشی در حیطه خاص نداشته باشد نمیتواند کتابی را پدید آورد، بلکه بیشتر هدف این است که در صورت پدید آوردن کتاب، آن را یک اثر گردآوری شده تلقی و ثبت کند نه یک اثر تالیفی.
متاسفانه هستند افرادی که با ترجمه متون مختلف از آثار مختلف کتابی را سازمان‌دهی می‌کنند و آن را یک اثر تالیفی به نام خود به بازار کتاب روانه می‌کنند. حتی اگر فردی در یک حیطه چندین سال مشغول تدریس بوده و اکنون می‌خواهد کتابی را پدید آورد کند، در صورتیکه در آن حیطه پژوهش علمی انجام نداده است نمیتواند کتاب خود را یک اثر تالیفی قلمداد کند.
واقعیت این است که کار تالیف کتاب در یک حیطه خاص، بالاترین سطح از یک کار علمی است. شاید شما برخی کتابهای خارجی یا داخلی را مطالعه نموده‌اید که در آن مولف برای بسیاری از مفاهیمی که مطرح میکند، قبلاً حرفی برای گفتن در آن مفاهیم داشته و عمدتاً در آن حیطه‌ها به پژوهش‌ها و کارهای بالینی خود و همکاران در کنار پژوهش‌های دیگران استناد می‌کنند. اینگونه کتابها به این دلیلی که بسیار بر اساس کار عملی و تجربی نوشته شده‌اند مطالعه‌شان معمولاً برای همگان لذت بخش و دلپذیر است.
در نهایت می‌خواهیم این مساله را مطرح نماییم، که کار تالیف کتاب یک کار علمی در بالاترین سطح خود است. این کار علمی باید بر اساس و استناد کارهای علمی مولف و سایرین به وجود آید. در غیر اینصورت، نباید به هر اثری به عنوان یک اثر تالیفی نگریست حتی اگر پدیدآورنده آن به اشتباه (چه عمدی و چه سهوی) نام آن را تالیف گذاشته باشد.
