چگونه کتاب بخوانیم تا فراموش نکنیم؟

شاید برای شما نیز پیش آمده باشد که با افرادی صحبت کنید که کتابهای زیادی را (چه درسی و چه غیر درسی) خوانده‌اند اما وقتی از محتوای کتاب سوالی پرسیده‌اید پاسخشان این بوده است: کتاب را سالها پیش مطالعه کرده‌ام و چیز زیادی خاطرم نیست! حال، آیا بین شما که آن کتاب را نخوانده‌اید و این فرد که کتاب را خوانده است و چیزی خاطرش نیست تفاوتی وجود دارد؟ هدف از خواندن کتاب چیست؟ اگر قرار بر این باشد که کتاب را بخوانیم و محتوا و حتی سناریوی داستان آن کتاب را فراموش کنیم دیگر چه فایده‌ای بر خواندن کتاب وجود دارد؟ البته هر کتاب در حین خواندن مخصوصاً اگر رمان باشد حسی لحظه‌ای و آنی بر خواننده می‌گذارد و آن حس احتمالاً تا آخر عمر با خواننده باشد یا تاثیراتی ناخودآگاه بر شخصیت و تفکر و رفتار خواننده بگذارد؛ اما فراموش کردن محتوا می‌تواند قابل تامل باشد. برای مثال فرض کنید شما کتابی تاریخ  درباره یک بازه خاص یک کشور نگارش شده را مطالعه نموده‌اید؛ بعد از چند ماه تقریباً هیچ اطلاعاتی در ذهن شما از آن کتاب نیست. آیا واقعاً این اتفاق طبیعی است یا یک نقص است؟ وقتی به حساسیت این مساله پی می‌بریم که به ذکر مثالی بپردازیم. فرض کنید فردی در نظر دارد آموزش رانندگی ببینید و در آموزش به یادگیری  عملی و نظری اصول رانندگی بپردازد. اگر قرار بر این باشد که این آموزش‌های عملی و تئوری فراموش شود آیا فرد رانندگی را یاد خواهد گرفت؟ بنابراین، احساس بر این است که این پدیده یک نقص است و می‌بایست رفع و رجوع گردد. ما تقریباً یاد گرفته‌ایم تنها کتب دانشگاهی را به قول معروف کنکوری بخوانیم و اگر قصد مطالعه کتب غیردانشگاهی را داریم فقط به سادگی روخوانی می‌کنیم و جلو میرویم بی آنکه از استراتژی‌های یادگیری در آن استفاده کنیم. در زیر در پاسخ به سوال چگونه کتاب بخوانیم تا فراموش نکنیم؟ به ذکر چند استراتژی مطالعه انواع کتب دانشگاهی و غیر دانشگاهی می‌پردازیم. با وب سایت چاپ کتاب نارون دانش همراه باشید.

چگونه کتاب بخوانیم تا فراموش نکنیم؟

۱- قلم دستتان باشد؛ چه در حال مطالعه کتاب دانشگاهی و یا غیردانشگاهی

احتمالاً شما بخواهید وقت زیادی را صرف نوشتن مطالب خوانده شده نکنید. اما نوشتن خلاصه کوتاه در انتهای هر فصل یا بخش می تواند به شما در یادآوری حقایق یا جزئیات مهم کمک کند. اگر در حال خواندن رمان هستید، یک خلاصه کوتاه دو یا سه جمله‌ای می‌تواند به شما در پردازش آنچه خوانده‌اید کمک کند. در صورت نیاز به یافتن یک صحنه خاص یا دیالوگ خاص بعد از سپری شدن چند مدت، این خلاصه‌ها بسیار مفید خواهند بود. اگر کتاب دانشگاهی است، غالباً استفاده از اصطلاحات کلیدی در انتهای یک فصل یا خلاصه ای کوتاه از بخش‌های مهم، مفید خواهد بود.

بیشتر بخوانید: چگونه یک رمان را نقد کنیم؟

۲- سوال طرح کنید.

اینکه اگر شما در فهم بخشی از آنچه که خوانده‌اید مشکل دارید چیز عجیبی نیست. حاشیه کتاب مکان مناسبی برای ثبت سوابق چیزی است که شما در بخشی از کتاب احساس سردرگمی می کند. صفحه‌ای را می‌خوانید ولی نمی‌دانید چه می‌گوید مشکلی وجود دارد؛ یا اینکه جمله یا اصطلاحی به کار رفته است که بسیار پر معنی و زیباست و نیاز دارید روی آن بیشتر فکر کنید. اینجا می‌توانید از حاشیه نویسی استفاده کنید.
اما شما می توانید به سوالات پیچیده تری توجه کنید، حتی اگر ممکن است جواب روشنی برای آن وجود نباشد. به عنوان مثال، ممکن است بدانید که چرا نویسنده تصمیم به نوشتن یک صحنه به روشی خاص است یا اینکه آیا یک مورخ در کتاب تاریخی در حال تفسیری اشتباه است یا خیر. این سؤالات در درک شما از کار به شما کمک می کند و همچنین می تواند مباحث خوبی را برای بحث در کلاس ایجاد کند.

۳- ارایه پیش بینی از روند داستان یا موضوعات

اگر شما در حال خواندن رمان یا نمایشنامه یا متن نوشتاری از هر نوع هستید، انجام پیش بینی ها در هنگام خواندن بسیار مفید است. شما ممکن است سعی کنید حدس بزنید که چگونه یک شخصیت می تواند وضعیتی را اداره کند یا آنچه در مرحله بعد رخ خواهد داد. معمولاً این پیش بینی‌ها به خودی خود جالب نیستند و شما می‌توانید بعد از اتمام رمان به عقب برگردید و پیش‌بینی‌های خود را مرور کنید و ببینید چه اتفاقاتی را توانسته‌اید دقیق پیش‌بینی کنید و کدام را نه. چه جنبه‌هایی از کتاب به شما اجازه می‌دهد به درستی حدس بزنید که چه اتفاقی خواهد افتاد؟ اگر نه، چرا فکر می‌کنید اشتباه کرده‌اید؟ آیا نویسنده عمداً شما را گمراه کرده است، یا شاید شما نادرست به تفسیر بخش قبلی کتاب بپردازید؟ اگر کتب دانشگاهی باشد شما می‌توانید نتیجه حاصل شده را حدس بزنید و خود را به چالش بکشید. مخصوصاً زمانی که در حال مطالعه مقالات دانشگاهی هستید.

بیشتر بخوانید: چگونه یک رمان بنویسیم؟

۴- پاراگراف‌ها و اصطلاحات کلیدی را مشخص کنید.

اگر شما در حال کار روی یک پروژه تحقیقاتی هستید، ممکن است قسمت هایی از متن را که می تواند در مقاله شما مفید باشد را یادداشت کنید یا آنها را مشخص کنید. در اینجا منظور نقل قول‌های مهم یا داده‌ها یا ایده های مهم می‌تواند باشد. انجام این کار باعث صرفه‌جویی در وقت در هنگام نیاز به یافتن مدرک برای استفاده در سخنرانی یا کار می‌شود. به جای اینکه  یکبار دیگر کل کتاب را مطالعه کنید، می‌توانید در عوض یادداشت‌های خود را جستجو کنید.

 ۵- بعد از خواندن یک کتاب به مرور آن بپردازید.

بسیار مهم است؛ شما حتی وقتی یک رمان را مطالعه می‌کنید نیاز دارید در ذهنتان به مرور آنچه که برای شما مهم بود بپردازید. چه پیش‌بینی‌هایی کردید، چه مواردی مهم بود، چه نقل قول‌هایی را دوست داشتید و موارد دیگر. همیشه به خاطر داشته باشید، زمانی شما به بیشترین حد ممکن از یک کتاب استفاده خواهید کرد که خود را به اشکالی که در بالا ذکر شده با کتاب درگیر کنید.

در نهایت، باید چنین جمع‌بندی کنیم که هر کتابی را باید با هدف یادگیری خواند و الا اگر قرار باشد فقط به تعداد کتابهای خوانده شده اضافه کنیم، در حقیقت در حال وقت تلف کردن هستیم و برای یادگیری در حال خواندن کتاب نیستیم.